Noord-Amerika – Toen te zien

1840-1855 Unidentified boy of African descent

Kindly I would like to thank Katherine Meyers Satriano
for her help and encouragement.

In March 2021 I emailed the Peabody Museum of Archaeology & Ethnology with a question about a photograph of Omo (Peabody number 35-5-10/53069). At that time, the online catalogue stated the daguerreotype of Omo carried the description “Dudu Unquay”. In the collection of the Peabody Museum, there is one other daguerreotype that contains those two words, it shows a young boy in profile (Peabody number 35-5-10/53073). I asked the Peabody Museum whether they had established a relation between the two images.

Daguerreotype, boy of African descent (ca. 1840-1855). Collection Peabody Museum of Archaeology & Ethnology at Harvard University, id. nr. 35-5-10/53073

Within a few days I received a kind reply from Katherine Meyers Satriano, senior archivist at the Peabody Museum. She informed me she was wondering about a possible connection between the two daguerreotypes. Unfortunately, she couldn’t look at the objects in person due to COVID-19 measures. Nevertheless, a mere week later she followed up on her initial message. She hadn’t been able to find the inscription “Dudu Unguay” on Omo’s image, and she concluded the cataloguing was in error. Besides, she suggested the inscription on the daguerreotype of the young boy in profile, was not “Dudu Unquay”, but “Dudu Unguay”.¹

The Peabody number 35-5-10 refers to the accession in 1935 of a group of 33 daguerrotypes collected by Louis Agassiz (1807 – 1873). ² The naturalist and Harvard professor Agassiz advocated the theory of polygenesis or “separate creation”, arguing that mankind was not only divided into separate races, but also that the races were different species altogether. Widely discussed by scientists as well as laymen, ³ the construction of a racial hierarchy served as a scientific justification for the institution of slavery. In the words of Manisha Sinha: “In the United States, the science of man became the “science of slavery”, serviceable in the cause of enslaving nonwhite, inferior “races” suited allegedly by nature to hard labor in hot climates.” ⁴

Een oude potlood tekening van Don Quixote en Sancho Panza zittend op hun paarden, door Wilhelm Marstrand. — Groundbreaking research on the daguerreotypes of seven enslaved people, commissioned in 1850 by Louis Agassiz. Molly Rogers, Delia’s Tears (2010) and the collection of essays To Make Their Own Way in The World (2020).

In 1850 Agassiz commissioned the daguerreotypes of Jack, Drana, Delia, Renty, Fassena, Foulah or Alfred, and Jem: Africans and African Americans who were enslaved. Since the rediscovery of the daguerreotypes in 1976, scholars have discussed the images in the context of race, ethnology and scientific racism.
The unidentified boy, like Jack, Drana, Delia, Renty, Fassena, Foulah and Jem, was depicted as a racial type. This also applies to a tintype in Agassiz’s collection, which shows an unknown woman of African descent (Peabody number 35-5-10/53071). Like Drana and Delia, she looks straight into the camera, her upper garments stripped to her waist.

Tintype, woman of African descent (ca. 1840-1855). Collection Peabody Museum of Archaeology & Ethnology at Harvard University, id.nr. 35-5-10/53071.

In Exposing Slavery, Matthew Fox-Amato shows that by the mid-1840s, American slaveholders were already commissioning photographic portraits of the people they owned. A decade later, tintypes were popularized. Showing their entire body, in some instances naked, both front and back, the tintypes facilitated sales of enslaved people. Close scrutiny of the materialized image was equivalent to physical inspections performed at actual slave markets across the slaveholding states.⁵
It is possible the two photographs were made in the United States, after Agassiz commissioned the photographs of Jack, Drana, Delia, Renty, Fassena, Foulah and Jem. However, Amato-Fox notes that the majority of the photographs of enslaved people were very different from Agassiz images as they followed photographic conventions.⁶ Therefore, it should be considered the boy and the woman lived in bondage elsewhere in the world.

In an article on daguerreotypes depicting Chinese people in the collection of Agassiz, author Michelle Smiley explains American ethnologists and naturalists corresponded with their European counterparts. Daguerreotypes of enslaved people and “racial specimens” circulated through the international postal service. ⁷ Furthermore, Agassiz was aware of the proposal of Etienne-Reynaud-Augustin Serres, a professor of comparative anatomy, to establish a museum of photographs of the races of mankind. Serres was inspired by the French daguerreotypist E. Thiesson who had taken studies of Brazilians and Portuguese Africans in Lisbon. ⁸

Given the fact a distinguished group of scholars has researched the daguerreotypes in the Agassiz’s collection, it seems highly improbable further information on the unknown boy and woman can be found. Yet, the coming months I intend to search for traces of the two photographs in museum collections in Belgium, Brazil, Portugal and France.

1847-1848 Omo

W. & F. Langenheim, Daguerreotype, African youth, portrait (1848), Collection Peabody Museum of Archaeology & Ethnology at Harvard University, id.nr. 35-5-10/53069

The Peabody Museum of Archaeology & Ethnology at Harvard University holds in its collection a daguerreotype from 1848, made by the established Philadelphian brothers Langenheim. The daguerreotype was commissioned by Samuel George Morton (1819-1850), the craniologist whose scientific inquiry served the intents and purposes of white supremacy. ¹ The image is described as “African youth. Mounted daguerreotype in case, young boy in school -boy style uniform. Three- quarter view to waist.”
In her latest book, Anna Mae Duane unearthed the story of the person portrayed. Born in southern Africa as Omo, he was exhibited in Boston and became known as “Henry the little Bushman”. In 1849 he died of cholera in the New York Colored Orphan Asylum. ²

advertisement The Daily Atlas, December 12, 1847. The Boston Museum and Gallery of Fine Arts was establised in 1841 by Moses Kimball and functioned as a natural history museum, zoo, wax museum, theatre and art gallery.

Newspapers announcing Omo’s arrival spoke of him as: “a specimen of nature’s production, this evidently connecting link between the animal and rational works of the great Creator.” ³ According to the Boston Statesman, the “Bushmen are supposed to be the next link in the chain to the ourang outang.”⁴ The Boston Cultivator described the private exhibition at the Boston Museum for “distinguished medical men.” Omo stood on a table with the exhibitor by his side. Meanwhile, the “scientific individuals” carried out measurements, some spectators pulled Omo’s hair, touched his head and poked his ribs, to establish he was a “genuine specimen of the South African race.” ⁵

Sarony & Major, Litograph, New York journal of medicine (1848). Omo sat two times for the artists who made the lithograph. Source: https://archive.org/details/newyorkjournalo1184forr_0/page/n159/mode/1up?q=bushman

A committee of the Lyceum of Natural History of New York concluded 18-year old Omo had the intellect “like that of a child of 6 or 7 years. […] his mind is too immature to be capable of any serious employment.” The examiners considered this a positive outcome, especially when Omo was compared to “children of savage tribes and those African ones.” Hence it would be incorrect to “stigmatize the Bushmen as the lowest in the scale of mental capacity. He is decidedly intelligent, quick in his perceptions, and possessed of a full share of vivacity.” ⁶

the logic of the specimen bends both time and space around the Black body, somehow always returning it “home” to slavery […] in the free city of Boston, an African youth found his body held up as commodity, assessed, if not for immediate labor, then for evidence that his race was suited for noting else. […] Certainly he received a treatment similar to that of slaves subject to the auction block […]
Anna Mae Duane, Educated for Freedom (2020) p. 79.

Omo came to Boston as the property of Isaac Chase, the first American consul to the Cape of Good Hope. Chase wrote: “the Bushman which I have brought from South Africa, came into my possession between four and five years ago, from the hands of a trader, who (according to his own account), picked him up in a dying state, while passing through the Bushman country.” ⁷ I would like to suggest Omo’s plight reflects the enslavement and extirpation that were inflicted on the indigenous inhabitants of southern Africa from the onset of Dutch colonial settlement and expansion.

Widow of Jacob van Meurs (ed.) Map of the Cape of Good Hope and a view of Table Bay (1682). Collection National Library of The Netherlands, id.nr. 388 A 9 part II, after p. 6.
Source: https://www.atlasofmutualheritage.nl/nl/Kaart-Zuid-Afrika-gezicht-Tafelbaai.5654

In 1652 the Dutch East India Company (Vereenigde Oost Indische Compagnie – VOC) established a refreshment station at the Cape of Good Hope, to restock ships on the long sea voyage between Europe and the trading centres in Asia. Dutch historian Matthias van Rossum has conclusively demonstrated the importance of slave labor throughout different parts of the VOC-empire. ⁸
The extensive shipping network of the VOC allowed for a constantly changing slave trade. From the Cape colony, the VOC undertook slaving expeditions to Mozambique and Madagascar. Moreover, enslaved people were transported from the eastern possessions of the company, notably along the southwest coast of India and the Indonesian archipelago. In the era of legal slave trade (1652-1808) the VOC owned a few thousand “company slaves” in the Cape colony. However, the majority of the enslaved population was owned by private individuals, such as high ranking VOC-officers and proprietors of grain and wine estates. ⁹

Commando raids

Jan Brandes, Khoikhoi and colonists on the plains of the Cape (1786). In the foreground two Khoikhoi men, followed by two men on horseback, one of whom carries a rifle. In the background a trekboer who returns from Cape Town to his farm. The man walking next to his cart is probably enslaved. As early as the 1730s, commando’s captured Khoikhoi on the western Cape frontier and bound them to servitude Collection Rijksmuseum, Amsterdam, id.nr NG-2017-14. Source: http://hdl.handle.net/10934/RM0001.COLLECT.667073

Contrary to private estate owners, the so-called trekboers (Dutch for “migrating farmers”) lacked the financial resources to participate in the legal overseas slave trade. From 1657 onwards, the VOC encouraged independent farmers to cultivate the land. Trekboers penetrated the south-western Cape, impinging on the territories of the Khoikhoi herders. Within half a century, these indigenous inhabitants of the Cape peninsula were dispossessed of their land and subjected to forced labor, a process that was completed by 1800. ¹⁰
As they moved beyond the arable south-western Cape, the trekboers met with fierce resistance from a diverse constellation of hunter-gatherers, now commonly referred to as “San”. The trekboers used the derogatory appellation Bosjesmans (Dutch for “Bushmen”), indicating they were regarded as a different species to humanity. By the 1770s coordinated attacks of the San had brought colonial expansion into the interior to a standstill. ¹¹

Trekboers prepared to leave for a commando, (ca 1836). Collection Zuid- Afrikahuis, Amsterdam, id.nr. 6.3

The trekboers retaliated with a commando system to crush resistance. Large scale commandos divested vast territories of their inhabitants to open them to the Dutch pastoralists. It was common practise to kill adult San men and enslave the women and children. ¹²
The slave raids became one of the principal sources of labor and continued until the second half of the nineteenth century. From 1775 onwards, the servitude of captured children was legalized by the so-called “inboekstelsel” (Dutch for: “register system”.) According to Eldredge, the inboekstelsel was “as oppressive as slavery from its inception.” The children were tied as “apprentices” to a household until they were 25 years. However, the law ensuring liberation when captives reached that age, was not enforced.¹³

When the British seized control of the Cape Colony (1806-1870), they created “Bushmanland” a reserve for the San in the arid north. Nevertheless, the authorities were no able to prevent continuous incursions of the trekboers. Commandos between the late 1840s and the 1860s were not intent on enslaving the San. In the words of De Prada Samper, the operations “can only be understood as part of a premeditated and planned campaign aimed at the complete extermination of the San inhabitants of Bushmanland.” ¹⁴ Several authors have stated the massacres committed upon the San in the eighteenth and nineteenth century, amounted to genocide. ¹⁵

1897-1905 Eph Thompson

De collectie van her Allard Pierson Museum omvat een portret van Moses Ephraim Thompson (1859 – 1909) een Amerikaanse olifantendresseur die in de periode 1897-1905 meermaals optrad in Nederland.

R. Schwertführer Ephraïm Thompson, Berlijn. Collectie Allard Pierson Museum, inv.nr. TEY001015674.

In haar sociaal-culturele benadering van het circus, beschrijft Davis de fundamentele betekenis van de voltooiing van de transcontinentale spoorlijn tussen de oost- en westkust van de Verenigde Staten (1868) voor de ontwikkeling van de amusementsvorm. Zij hanteert de term railroad circus, met wagons voor tenten, voedsel, levende have en slaapwagons; waar honderden mensen in dienst waren en evenzoveel dieren deel van uitmaakten.¹ De strikte dienstregeling op het spoor, tezamen met de principes van Taylors scientific management leidden tot een gedisciplineerde en hoogst gespecialiseerde arbeidsverdeling voor het plannen van de tournee, werven van arbeiders, opbouw en afbraak van de tenten en marketing. ²

Launey & Goebel Photographers (1860-1890), twee Afro-Amerikaanse mannen en een vrouw bij een onderkomen van ofwel tot slaafgemaakten ofwel deelpachters – gezien de datering kan het om beide groepen gaan. Collectie Library of Congress, inv.nr. ppmsca 39591 //hdl.loc.gov/loc.pnp/ppmsca.39591

Childress stelt dat deze schaalvergroting van het circus voor Afro-Amerikanen een uitweg bood aan een bestaan als deelpachter ³ Tot het eerste decennium van de twintigste eeuw woonde 90% van de Afro-Amerikaanse bevolking in de zuidelijke staten, waar de plantage-economie tot 1865 in stand gehouden werd door slavernij.
Arbeid in de tweede helft van de negentiende eeuw werd gekenmerkt door deelpacht. Het ontbrak voormalige tot slaaf gemaakten aan middelen om grond aan te schaffen en noodgedwongen huurden zij van de vroegere slavenhouders hun onderkomen, zaden en gereedschap om katoen te telen op hun land. De opbrengsten werden aan de grondbezitter afgestaan als aflossing. Als gevolg van hoge rentes, het verbod om katoenzaad te bezitten, misoogsten en fluctuerende katoenprijzen leefden de deelpachters veelal in schuldslavernij.⁴

Strobridge Lith Co (1899). Circus van Barnum en Bailey bestaande uit hoofdtent en kleinere tenten. Op de voorgrond, en aan de linker- en rechterzijde van het affiche is een rijdende, rode stoomtrein te zien. Collectie Library of Congress inv.nr ppmsca 54833 //hdl.loc.gov/loc.pnp/ppmsca.54833

Niettemin was het Amerikaanse circuswezen van de negentiende eeuw doortrokken van zowel de ideologie als de structuur van rassenongelijkheid. De grote circussen Bailey en Ringling namen geen Afro-Amerikanen in dienst, bij concurrenten als Wallace, Forepaugh, Sells en Robinson vervulden zij ondergeschikte taken als staljongens, tafelbediendes, dragers en in de opbouw en afbraak van kleinere tenten. Het Amerikaanse circus bestond uit een hoofdtent (big top), de opbouw daarvan was voorbehouden aan de zogeheten‘witte brigades’, en kleinere tenten voor onder meer de menagerie en sideshows. ⁵
In de sideshows waren Afro-Amerikanen overwegend te zien als ‘wilden’, ‘kannibalen’, of de ontbrekende schakel in de evolutie van aap naar mens.⁶ Een uitzondering vormden de sideshow bands, die bestonden uit Afro-Amerikaanse muzikanten. ⁷ De bands werden soms vergezeld door Afro-Amerikaanse acrobaten, koorddansers en jongleerders, maar hun aanwezigheid bleef immer beperk tot de sideshows. ⁸

Frederick Whitman Glasier, P.G, Lowery Sideshow band – bestaand uit Afro-Amerikaanse muzikanten en, zittend op de eerste rij in wit gekleed, twee zangeressen. De band was bijzonder populair en genoot een grote reputatie. Collectie Ringling Museum, inv.nr 1963.1.701

De ouders van Thompson werden geboren in Kentucky, historicus Green neemt aan dat zij voor het uitbreken van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) naar Canada vluchtten, waar hun drie zoons ter wereld kwamen. ⁹ Eph Thompson begon als kind van veertien in circus Forepaugh, als waterdrager voor de olifanten. Auteur Daly merkte op dat Adam Forepaugh zijn zoon ‘Addie’ presenteerde als de jongste olifantentrainer ter wereld, maar dat Thompson degene was die daadwerkelijk met de 32 dieren werkte.
‘ And the knowledge of how slaves of his parents’ generation had suffered may have made Eph Thompson all the more receptive to a radical philosophy based on gentleness. With the avowedly brutal Addie taking the credit, but the gentle Thompson most likely doing the actual training, the motivating principles would have been praise and rewards.’ ¹⁰

The comic boxing elephant Tom with Eph Thompson’.
Bron: http://bucklesw.blogspot.com/2007/01/eph-thompson-2.html

Thomspon voerde een act uit waarin hij een bokswedstrijd met één van de olifanten aanging, in het circus van Forepaugh was dit de olifant John L. Sullivan. The Washington Post deed verslag: ‘Sullivan was brought out and a glove was fitted to his trunk. The soft gloves fell without apparent effect on the animal’s thick hide, while the blows frorm his trunk were delivered with force, even if precision was lacking. The first round closed with a victory for the elephant. He sat down and was rubbed and fanned by two attendants.’ ¹¹
Davis beschouwt de act als een verlengde van minstrel shows. Waar bijvoorbeeld witte leeuwentemmers heer en meester waren over de dieren, speelde Thompson een dommige lafaard, de olifant sloeg hem op zijn achterwerk of liet hem door de lucht tuimelen. Op het affiche wordt dit versterkt door de aanwezigheid van de clown, gekleed in hetzelfde kostuum als Thompson. Koorddansers en acrobaten voerden uiterlijk onbewogen levensgevaarlijke kunststukjes uit, de clown daarentegen zette het al gillend op een rennen bij het zien van een muis. ¹²

Thompson vertrok in 1885 naar Europa. Hier werkte hij voor Carl Hagenbeck, die in april 1887 een eigen circus oprichtte. In december 1887 berichtten verschillende Nederlandse nieuwsbladen op basis van de Hamburger Nachrichten over Thompson en zijn liefde voor schoonrijdster Dolinda de la Plata (1870-1965). Volgens de artikelen was Thompson grote eer ten deel gevallen na zijn optredens voor Renz en Hagenbeck. Vanwege het verzet van De La Plata’s ‘pleegvader’ ¹³ tegen de relatie, vluchtte het paar tijdens een optreden in Bremen. Thompson vond een engagement bij het Solansky Circus in St. Petersburg, waar de Amerikaanse consul het paar in de echt verbond.¹⁴

Vanaf het begin van de jaren 1890 was Thompson te zien op prestigieuze podia, zoals in 1893 Covent Garden te Londen:
‘ Eph Thompson may well claim that his five elephants are exceptional animals in point of intelligence, docility, and careful training. Four of them “waltzed” with the utmost gravity and accuracy of step. One animal raised his instructor from the ground, holding him between its trunk and large tusks ; it also perambulated the stage, limping on three legs. Music-stands and instruments being placed before the pachyderms, they showed their skill in turning the handles of organs, in playing on bells and on the big drum. Finally, a couple of them sustained a wire on which Madlle. Dolinda de la Plata poised herself and executed some intricate evolutions.’ ¹⁵

De affiches uit de collectie van het Allard Pierson Museum zijn mogelijk vervaardigd voor optredens in Parijs. In 1897 was Thompson te zien in Circus Carré, in advertenties werden de olifanten aangekondigd als de ‘drie vrolijke kegelaars’. Op de affiches is Thompson dynamisch afgebeeld: balancerend op een tussen de slurven van de olifanten gespannen koord, springend over het touw dat de dieren ronddraaien, als dirigent en als begeleider wanneer één van de olifanten een koprol maakt. Zijn kostuum met rode of blauwe huzarenjas en rijlaarzen kwam overeen met de militaire mode die onder Europese dierentemmers in zwang was. ¹⁶
In 1906 keerde hij terug naar de Verenigde Staten, waar hij zijn vier olifanten probeerde te verkopen.¹⁷ Thompson overleed in 1909 in Egypte en werd begraven op Brookwood Cemetary, Surrey.

Adolph Friedländer (1903) Thompson met ‘de enige olifant ter wereld die een salto kon maken’. Collectie Allard Pierson Museum, inv.nr. TEY0010002132

1897	28 augustus – 13 september	Circus Oscar Carré, Amsterdam
1900	25 oktober – 2 september	Circus Oscar Carré, Amsterdam
1901	31 januari	Casino Rotterdam
1903	20 – 26 november	Circus Oscar Carré, Amsterdam
1905	10 juli – 7 augustus	Circus Albert Schumann, Den Haag.

Optredens Eph Thompson in Nederland (o.b.v. Delpher)

1889-1891 Samoans

Ernst Thiele, men from the island Tutuila, Samoa, during a human exhibition in Germany (1890). Collection Nederlands Fotomuseum, Rotterdam, id.nr. WMR-908477-1.

Roslyn Poignant (1927 – 2019) ¹ focused in her book Professional Savages on groups from North Queensland, Australia, who were exhibited by R.A Cunningham in the 1880s and 1890s. She briefly discussed the group of men who were recruited by Cunningham on the Samoan island of Tutuila. ² Poignant didn’t include visual materials of this group in her work. Nevertheless, based on her description, it seems plausible that the photograph in the collection of the Nederlands Fotomuseum is a portrait of seven of the nine Samoans.

According to Poignant, impresario Cunningham arrived in Samoa in June 1889, a time when the United States, Great Britain as well as Germany claimed territory in the archipelago. Cunningham intended to exhibit the group for three years, starting in San Francisco. ³
The Washington Post spoke of ‘Samoan Warriors’ : ‘who are brought here to give exhibitions of war dancing and club and knife throwing. Their names are Manogi, Leasodso, Atofau, Foi, Mua, Lealofy, Letungaifo, Tu and Tasita. They will appear in their native costume, which consists of a piece of lappa cloth wound around the loins, a wreath of flowers around their necks and a string of vegetables around their heads.
They do not like San Francisco. They say it is too cold, and they already want to get back to Samoa.‘ ⁴

In October 1889 Cunningham brought the group to New York, where the New York Tribune called Lealofy ‘the poet of the party, who composes impromptu songs on any occasion. […] The warriors yesterday seated themselves in a row on the floor and took up a war song, started by the poet, to the music of two mulberry sticks. They kept perfect time both in their singing and in the movement of their bodies. ‘⁵

Three of the six men described by Virchow, during their stay in Berlin (1890). Source: Zeitschrift für Ethnologie 22 (1890), 385.

The group travelled by ship from New York to Germany. In Berlin, the group was observed by ethnologist Rudolf Virchow (1821-1902). He remarked that ‘ihr Tanz von dem uns geläufigen wesentlich abweicht, indem er nich sowohl mit den Beinen, als mit den Armen un dem Rumpf getanzt wird. Die Samoaner sitzen mit gekreuzten oder ausgepreizten Beinen. flach auf dem Boden in einer langen Reihe und machen dann symmetrische Bewegungen, anfangs langsam, später hastig und gewaltsam, gegen einander.‘ ⁶

The photograph of 1890 shows seven men, accordingly, Virchow mentioned that seven Samoans performed in the Flora of Charlottenburg, a luxurious entertainment establishment in Berlin, beside the river Spree. Besides a stage the Flora consisted of a park and palm garden. However, only six men are included in Virchow’s table of physical measurements. ⁷ During his anthropometric research, Virchow noted a ‘vortrefflichlen Gesundheitszustande. Ihre Körper sind stark und wohl gebildet, ihr Ernährungszustand gut, ohne zur Fettbildung zu neigen, ihre Leistungen von einer überraschenden Energie.‘ ⁸

Although Virchow praised their outstanding health, Poignant found German newspaper articles reporting two men deceased before the group reached Berlin. Atofau died in Belgium, followed a few days later by Tu when the group stayed in Cologne.
Poignant wrote that Cunningham returned to the United States with five Samoans, where he left the men with another impresario.⁹ During the continuation of the tour in the winter of 1890-1891, Letungaifo died. His body was embalmed by the local funeral home and put on display as a curiosity. Manogi, Tasita, Mua and Foi were left on the streets of New York, where a journalist reported about them. City officials funded their return trip to Samoa. Manogi died en route and was buried in the United States. Only Tasita, Mua and Foi returned to Tutuila, Samoa. ¹⁰

1907-1922 Four Black diamonds

Links: Affiche Adolph Friedländer (1909), Circuscollectie Allard Pierson Museum, inv.nr. TEY0010002879.
Rechts: Foto, gepubliceerd in Bühne und Sport 6/14 (1906), achterhaald door onderzoeker Rainer Lotz.

Over deze groep is weinig informatie te vinden. Onderzoeker Rainer Lotz is gespecialiseerd in Afro-Amerikaanse artiesten die aan het begin van de twintigste eeuw in Europa optraden. Hij stelt dat de ‘Four Black Diamonds’ afkomstig waren uit San Fansisco en rond 1905 naar Europa kwamen – het is niet duidelijk of dan wel wanneer zij terugkeerden naar de Verenigde Staten. Evenmin is met zekerheid vast te stellen welke artiesten deel uitmaakten van de groep, van hun persoonlijke levensloop is dan ook niets bekend. Op basis van advertenties en recensies concludeerde Lotz dat de groep groot succes had met liederen die waren gebaseerd op folklore uit de Alpen, die zij ten gehore brachten in zogeheten ‘lederhosen’.
Lotz wist te achterhalen dat de groep in 1909, 1912 optrad in het Scala theater in Den Haag en in 1919 Amsterdam aandeed. ¹
Uit Delpher blijkt dat zij vaker in Nederland hebben opgetreden. Het volgende lijstje geeft data weer waarop in een advertentie de ‘4 Black diamonds’ werden aangekondigd.

Advertentie	Locatie	Stad
18-05-1907	Circusgebouw	Rotterdam
6-11-1909	Scala	Den Haag
17-04-1912	Scala	Den Haag
16-01-1914	Variété Flora	Amsterdam
17-10-1919	Scala	Den Haag
31-10-1919	Casino	Rotterdam
22-11-1919	Centraal Theater	Amsterdam
12-12-1919	Eden	Amsterdam
24-02-1920	Tivoli	Utrecht
15-03-1920	Eden	Amsterdam
03-06-1922	De Urquell	Den Haag

Foto, Nordische Kunstanstalt Enst Schmidt&co, Lübeck (1900). Collectie Stadtmuseum Berlin, inv.nr. SM 2014-2618.

Lotz schrijft dat de groep gedurende de Eerste Wereldoorlog de optredens voortzette in het Verenigd Koninkrijk en rond 1922 uit elkaar ging, een datum die overeenkomt met hun laatste optreden in Nederland.

Virginian

N.V. Eerste Nederlandse Witmetaalfabriek te Loosduinen, bronzen beeld, ca 1926 – 1969 . Twee rokende mannen met een verentooi en rok van tabaksbladeren, leunend tegen een vat dat gevuld is met tabaksbladeren . Collectie Liemers Museum, inv.nr. 07014-00.

Vanaf 1613 begonnen experimenten met de verbouw van tabak in Virginia, sinds 1607 de eerste Engelse kolonie in Noord-Amerika. Een luttele vijf jaar later werd er meer dan achttienduizend kilo tabak naar Engeland uitgevoerd.¹ De teelt was uiterst bewerkelijk en vanaf 1618 werd dit bewerkstelligd door onvrije arbeid, aanvankelijk door mannen uit Engeland. Vanaf halverwege de zeventiende eeuw zagen landbouwers uit Wales en Engeland zich door het mislukken van oogsten genoodzaakt een contract aan te gaan dat hen verplichtte vier tot zeven jaar op de tabaksvelden te werken.²

Johannes van Oye, Tabaksvignet van papier, c. 1730-1760. Links een staande koopman. Een Afrikaanse vrouw biedt hem een bos tabaksbladeren aan. Voor haar zit een inheemse Amerikaan met pijp op een half geopende tabaksmand. Collectie Amsterdam Pipe Museum, inv.nr. APM 25.002

Van groter belang was de slavenarbeid. Engelse kolonisten kwamen in het bezit van inheemse Amerikanen door hen te ruilen tegen wapens. Deze ruilhandel werd bedreven met inheemse bevolkingsgroepen die zich bewapenden, mede om te voorkomen dat zij zelf tot slaaf gemaakt werden. Zodoende bereikten de Richahecrian en de rivaliserende Occaneechi een dominante positie die hen in staat stelden andere inheemse groeperingen te onderwerpen en verhandelen.³ Hoewel de prijzen fluctueerden, bleef de productie van tabak toenemen – wat mogelijk was door de trans-Atlantische slavenhandel. In de periode 1698-1774 werden naar schatting 80.000 tot 100.000 mensen uit Centraal- en West Afrika naar Virginia verscheept. ⁴

Links: houten beeld (1775). Jongen die een pijp rookt, draagt hoofdversiering van rood, wit en zwarte veren en een lendendoek. In zijn rechterhand heeft hij een bos tabaksbladeren, zijn linkerhand rust op een tabaksrol. 1775, Collectie Ottema-Kingma Stichting, inv.nr. NO 14562.

Rechts: Houten beeld, ca 1750 -1799. Donkere man gekleed in een witte tuniek en een geplooide roodgele rok. Hij draagt een tulband, halsdoek, met metaal beklede schoenen en opgerolde sokken. De linkerhand rust op een tabaksrol. Collectie Ottema-Kingma Stichting, inv.nr. NO 14561.

Tegen deze achtergrond zou het houten beeld uit de collectie van de Ottema-Kingma Stichting kunnen worden bekeken. In 1605 opende de eerste tabakswinkel in Londen, herkenbaar aan de uithangborden. Molineux liet in een uitgebreide studie van Britse vignetten en advertenties zien dat een hybride figuur ontstond, de black virginian waarin Turkse, Afrikaanse en inheems Amerikaanse elementen werden samengebracht. ⁵

Gravure (1617). Collectie British Museum, inv.nr. Gg,4U.13. Links de toonbank met daarop de rokende virginian.

De eerste afbeelding van een black virginian is te zien in het boek ‘The smoaking age or the life and death of tobacco‘ (1617). Het frontispice is een weergave van het interieur van een tabakswinkel. Op de toonbank is een kleine, donkere figuur te zien; hij rookt een pijp, houdt een tabaksrol onder zijn linkerarm en aan zijn voeten liggen kleipijpen. In Engelse havensteden waren houtsnijders die zich specialiseerden in het vervaardigden van boegbeelden en sierlijk bewerkte achterstevens. De houten virginians in tabakswinkels, koffiehuizen en tavernes zijn mogelijk van hun hand afkomstig. ⁶ Gedurende de zeventiende eeuw verspreidde de figuur zich in het Engelse straatbeeld: eigenaren van tabakswinkels lieten visitekaartjes, kwitanties en verpakkingsmateriaal ontwerpen waarop de virginian te zien was ⁷ Vanaf de achttiende eeuw werd de figuur ook afgebeeld op tabakszakjes, vignetten en advertenties in Nederland. ⁸